Unsur Unsur Bangkit Ruang Kelas V Sd

Balok merupakan pola bangkit ruang. Balok mempunyai enam sisi. Pada bangkit ruang, sisi merupakan bidang yang membatasi bangun. Pada bangkit datar yang membatasi bangun
ialah ruas garis. Pada bangkit ruang yang membatasi bangkit ialah bangkit datar atau bidang.

Secara umum komponen bangkit ruang ialah sebagai berikut. Sisi ialah sesuatu yang membatasi
suatu bangun, untuk bangkit ruang sisi berupa bangkit datar. Rusuk ialah pertemuan antara dua sisi,
berupa ruas garis. Titik sudut ialah pertemuan 3 rusuk atau lebih. Diagonal sisi ialah diagonal masing-masing sisi. Diagonal ruang ialah ruas garis yang menghubungkan dua titik yang tidak sebidang. Berikut ini beberapa bangkit ruang yang dipelajari di kelas V SD.

A. Balok
Balok ialah bangkit ruang tiga dimensi yang dibuat oleh tiga pasang persegi atau persegi panjang, dengan paling tidak satu pasang di antaranya berukuran berbeda. Balok mempunyai Panjang yang merupakan rusuk terpanjang dari bantalan balok. Lebar balok ialah rusuk terpendek dari sisi bantalan balok. Sementara tinggi balok ialah rusuk yang tegak lurus terhadap panjang dan lebar balok.

1. Penamaan balok memakai 8 abjad kapital dengan diberi tanda titik sesudah 4 abjad pertama, misalnya ABCD.EFGH. Penamaan dimulai dari bidang bawah berputar berlawanan arah jarum jam kemudian ke bidang atas juga berputar berlawanan arah jarum jam. Nama bangunnya ialah Balok KLMN.OPQR
2. Rusuk balok merupakan garis potong antara sisi-sisi balok. Penulisan / penamannya rusuk memakai notasi dua abjad kapital. Rusuknya ialah KL, LM, MN, NK, OP, PQ, QR, RO, PL, QM, RN, OK
3. Balok dibatasi oleh 6 buah bidang / sisi berbentuk persegipanjang, sisi-sisi yang berhadapan sejajar dan kongruen. Penamaan sisi balok dengan memakai notasi empat abjad kapital secara siklis atau melingkar. Sisinya ialah KLMN, OPQR, KLPO, NMQR, LMQP, KNRO
4. Titik sudut pada balok ialah titik temu / titik potong ketiga rusuk (titik pojok balok). Titik sudutnya ialah K, L, M, N, O, P, Q, R
5. Diagonal sisi / bidang suatu balok ialah ruas garis yang menghubungkan dua titik sudut berhadapan pada sebuah sisi. Diagonal sisinya ialah LQ, MP, LO, PK, KR, NO, NQ, RM, KM, LN, OQ, PR
6. Diagonal ruang sebuah balok ialah ruas garis yang menghubungkan dua titik sudut berhadapan dalam balok. Diagonal ruang balok saling berpotongan di tengah-tengah dan membagi dua diagonal ruang sama panjang. Diagonal ruangnya ialah LR, PN, MO, KQ
7. Bidang diagonal balok ialah bidang yang melalui dua buah rusuk yang berhadapan. Bidang diagonal balok membagi balok menjadi dua bab yang sama besar. Bidang diagonalnya ialah LMRO, KPQN, OPMN, KLQR, KMQO, NLPR

Banyaknya masing-masing komponen balok ialah sebagai berikut.

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	12
2.	Sisi	6
3.	Titik Sudut	8
4.	Diagonal sisi atau diagonal bidang	12
5.	Diagonal Ruang	4
6.	Bidang diagonal	6

Keenam komponen pada tabel di atas sekaligus merupakan sifat-sifat balok. Balok mempunyai 12 rusuk, 6 sisi berbentuk persegi panjang, dan seterusnya. Ada satu sifat lain yang menjadi ciri balok, yaitu mempunyai 3 pasang bidang sejajar.

Asyiknya Berlatih
Jiplaklah titik-titik di bawah ini! Hubungkanlah titik-titik tersebut dengan garis-garis sampai terbentuk sebuah gambar balok IJKL.MNOP. Berilah nama titik sudut-titik sudutnya.

B. Kubus
Kubus ialah bangkit ruang tiga dimensi yang dibatasi oleh enam bidang sisi yang kongruen berbentuk bujur sangkar. Kubus mempunyai 6 sisi, 12 rusuk dan 8 titik sudut. Kubus juga disebut bidang enam beraturan,

1. Nama bangunnya ialah kubus ABCD.EFGH
2. Rusuknya ialah AB, BC, CD, AD, EF, FG, GH, EH
3. Sisinya ialah ABCD, EFGH, ABFE, DCGH, BCGF, ADHE
4. Titik sudutnya ialah A, B, C, D, E, F, G, H
5. Diagonal sisinya ialah AF, BE, BG, CF, CH, DG, AH, DE, AC, BD, EG, FH
6. Diagonal ruangnya ialah HB, DF, AG, CE
7. Bidang diagonalnya ialah BCHE, AFGD, ABGH, CDEF, DBFH, ACGE

Banyaknya masing-masing komponen ialah sebagai berikut.

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	12
2.	Sisi	6
3.	Titik Sudut	8
4.	Diagonal sisi atau diagonal bidang	12
5.	Diagonal Ruang	4
6.	Bidang diagonal	6

Berdasarkan komponen tersebut, kubus mempunyai sifat yang seolah-olah dengan balok. Bedanya, sisi kubus berbentuk persegi dan 3 pasang bidang sejajarnya sama dan sebangun.

C. Limas Segiempat
Limas segi empat ialah bangkit ruang sejenis limas yang mempunyai bantalan segi empat.

1. Nama bangkit ialah limas segiempat T.ABCD
2. Sisinya ialah ABCD, ABT, BCT, CDT, dan ADT
3. Rusuknya ialah AB,BC, CD, AD, AT, BT, CT, DT
4. Titik sudutnya ialah A, B, C, D, T

Komponen limas segiempat ialah sebagai berikut.

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	8
2.	Sisi	5
3.	Titik Sudut	5
4.	Diagonal sisi atau diagonal bidang	2

Sifat-sifat limas segiempat sesuai komponen pada tabel. Limas segiempat mempunyai 5 sisi yang terdiri atas 4 sisi berbentuk segitiga dan satu sisi berbentuk persegipanjang. Bangun ruang ini tidak mempunyai diagonal ruang.

D. Prisma Segitiga
Prisma ialah bangkit ruang yang punya bidang bantalan dan bidang atas sejajar serta kongruen. Penamaan untuk prisma, diadaptasi dengan bentuk bantalan dan atapnya.

1. Nama bangunnya ialah prisma segitiga ABC.DEF
2. Rusuknya ialah AB, BC, AC, DE, EF, DF, AD, BE, CF
3. Sisinya ialah ABC, DEF, ABED, BCFE, ACFD
4. Titik Sudutnya ialah A, B, C, D, E, F
5. Diagonal Sisinya ialah AE, BD, BF, CE, CD, AF

Banyaknya masing-masing komponen prisma segitiga adalah

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	9
2.	Sisi	5
3.	Titik Sudut	6
4.	Diagonal sisi atau diagonal bidang	6

Sifat-sifat prisma segitiga sanggup dilihat menurut komponen sesuai tabel. Lima sisi prisma segitiga terdiri atas 3 sisi berbentuk persegi dan 2 sisi berbentuk segitiga. Seperti limas, prisma segitiga tidak mempunyai diagonal ruang.

E. Limas Segitiga
Limas segitiga ialah limas yang mempunyai bantalan berbentuk segitiga (baik segitiga sama kaki, segitiga sama sisi, segitiga siku-siku, maupun segitiga sembarang). Bangun limas segitiga sanggup diperoleh dari memotong prisma segitiga.

1. Nama bangunnya ialah limas segitiga T.ABC
2. Rusuknya ialah AB, BC, AC, AT, BT, CT
3. Sisinya ialah ABC, ABT, BCT, ACT
4. Titik sudutnya ialah A, B, C, T

Banyaknya masing-masing komponen limas

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	6
2.	Sisi	4
3.	Titik Sudut	4

Komponen limas segitiga lebih sedikit dibandingkan bangkit ruang sebelumnya. Demikian pula dengan sifat-sifatnya, mempunyai 6 rusuk, 4 sisi berbentuk segitiga, dan 4 titik sudut. Bangun limas segitiga disebut juga bidang empat alasannya ialah mempunyai sisi 4 buah berbentuk segitiga.

F. Silinder atau Tabung
Tabung atau silinder ialah bangkit ruang tiga dimensi yang dibuat oleh dua buah bulat identik yang sejajar dan sebuah persegi panjang yang mengelilingi kedua bulat tersebut.

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	2
2.	Sisi	3
3.	Titik Sudut	-

Sifat-sifat tabung adalah

1. Memiliki 3 sisi, yaitu 2 sisi berbentuk bulat dan 1 sisi lengkung;
2. Memiliki 2 rusuk;
3. Tidak mempunyai titik sudut.

G. Kerucut
Kerucut ialah bangkit ruang yang dibatasi oleh sebuah sisi lengkung dan sebuah sisi bantalan berbentuk lingkaran,

No.	Komponen	Banyaknya
1.	Rusuk	1
2.	Sisi	2
3.	Titik Sudut	-

Sifat-sifat kerucut adalah

1. Memiliki 2 sisi, yaitu sisi bantalan berbentuk bulat dan selimut;
2. Memiliki 1 rusuk;
3. Tidak mempunyai titik sudut, tetapi mempunyai titik puncak.